U nang tuyến tiền liệt là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, phòng ngừa

Nang tuyến tiền liệt là một tổn thương dạng nang hiếm gặp trong tuyến tiền liệt, có thể được phát hiện tình cờ khi siêu âm hoặc chẩn đoán thông qua các triệu chứng đường tiết niệu dưới, đau vùng chậu, vô sinh hoặc có máu trong tinh trùng. Vậy, nang tiền liệt tuyến do đâu, có phòng ngừa được không?

Nang tuyến tiền liệt là gì?

Nang tuyến tiền liệt là tình trạng các tế bào trong tuyến tiền liệt phát triển quá mức, tạo thành các khối u nhỏ lành tính. Đây là một bệnh hiếm gặp của tuyến tiền liệt với tỷ lệ mắc từ 0,5% đến 7,9%. Tuy nhiên, nang tiền liệt tuyến phổ biến hơn nhiều ở những nam giới đang điều trị vô sinh với tỷ lệ hiện mắc là 20%.

Triệu chứng nang tuyến tiền liệt ở nam giới

Nang tuyến tiền liệt ở nam giới thường không có triệu chứng và được phát hiện tình cờ khi người bệnh thực hiện siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI). Một số nang tuyến tiền liệt lớn có thể làm cho nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) trong huyết thanh cao, cần được phân biệt với các rối loạn khác như u tuyến tiền liệt.

Các nang nhỏ thường không có triệu chứng và không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nang tuyến tiền liệt kích thước lớn có thể gây ra: (1)

• Triệu chứng đường tiết niệu dưới do tắc nghẽn bàng quang
• Bí tiểu
• Thận ứ nước
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Xuất tinh có máu

Nang tuyến tiền liệt có thể gây tiểu khó, bí tiểu… thậm chí là đau đớn.

Nguyên nhân nang tiền liệt tuyến ở nam giới

Tùy thuộc vào vị trí, các nang tiền liệt tuyến được chia thành các nang giữa hoặc nang ngoại vi (bên). Các nguyên nhân cơ bản hình thành nang là:

1. Nang tuyến tiền liệt do bẩm sinh

Trong quá trình phát triển của bào thai, các nang có thể xuất hiện ở cơ thể bé trai. Điều này có thể gây rối loạn tuyến tiền liệt, làm cho lòng ống tuyến bị thu hẹp và tắc nghẽn. Theo thời gian, chất bã trong cơ thể sẽ tích tụ, dẫn đến hình thành các nang tiền liệt tuyến.

2. Do viêm tuyến tiền liệt

Căn nguyên hình thành nang tiền liệt tuyến ở nam giới là do viêm tuyến tiền liệt mạn tính. Viêm tuyến tiền liệt có thể được chữa khỏi bằng các phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu, nhưng các thủ thuật này phải được lựa chọn cẩn thận tùy theo kích thước và vị trí của nang.

3. Do ký sinh trùng

Nang tuyến tiền liệt có thể có nhiều dạng khác nhau do tùy thuộc vào tác nhân gây ra, trong đó có nang thứ phát do ký sinh trùng.

4. Nguyên nhân thứ phát

Nang tuyến tiền liệt có thể phát triển khi mô mềm của tuyến bị xơ hóa, dẫn đến tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ các mô tuyến. Theo thời gian, mô đệm dày lên và tạo thành các nang, thường có kích thước từ 1-2cm và xuất hiện ở cổ bàng quang hoặc bên trong tuyến tiền liệt.

Nang tuyến tiền liệt có nguy hiểm không?

Chỉ có khoảng 5% người có nang tuyến tiền liệt có triệu chứng cụ thể như đau vùng chậu, xuất tinh ra máu, vô sinh, rối loạn chức năng bài tiết, hội chứng giống viêm tuyến tiền liệt và đau khi xuất tinh. Các triệu chứng này hầu hết không gây nguy hiểm cho sức khỏe nam giới. Tuy vậy, nang tuyến tiền liệt có nguy cơ hóa ác tính và gây ra biến chứng bất lợi.

Mặc dù các biến chứng của nang tiền liệt tuyến rất hiếm gặp nhưng với sự phổ biến của nang tuyến tiền liệt ở đường giữa của nam giới trẻ tuổi có thể dẫn đến các biến chứng phức tạp. Các biến chứng nguy hiểm được cảnh báo là nang có thể chứa mủ hoặc xuất huyết nếu bị nhiễm trùng, nang có thể chuyển thành ung thư với tỷ lệ được báo cáo tới 3%. (2)

Cách chẩn đoán nang tuyến tiền liệt ở đàn ông

Sau khi nghi ngờ mắc nang tuyến tiền liệt dựa trên các yếu tố lâm sàng, siêu âm qua trực tràng, trên xương mu hoặc đáy chậu là thăm khám cận lâm sàng được thực hiện tiếp theo. Các cách tiếp cận này cho phép xác định được khối vùng chậu có dạng nang, nằm trong tuyến tiền liệt, được giới hạn rõ ràng so với mô tuyến tiền liệt và các cơ quan lân cận như niệu đạo, các nang nhỏ có thể không phát hiện được bằng siêu âm. (3)

Mặc dù siêu âm là phương pháp kiểm tra đầu tiên, nhưng MRI có độ chính xác cao hơn trong việc xác định kích thước của nang, định vị nang trong các cấu trúc lân cận, đặc biệt là trực tràng, bàng quang và túi tinh.

Trong trường hợp có xuất huyết trong nang, nội soi niệu đạo được thực hiện để cắt bỏ nang.

Bác sĩ chẩn đoán nang tuyến tiền liệt ở nam giới

Phương pháp điều trị nang tiền liệt tuyến

Nang tuyến tiền liệt thường không có triệu chứng và không cần điều trị. Một số lựa chọn điều trị nhằm kiểm soát nang tuyến tiền liệt có triệu chứng bao gồm chọc hút nang tiền liệt tuyến qua trực tràng có hoặc không có liệu pháp xơ cứng, phẫu thuật qua niệu đạo hoặc phẫu thuật mở.

Nang tuyến tiền liệt nhỏ có triệu chứng có thể được điều trị bằng phẫu thuật cắt nang qua niệu đạo. Nang tuyến tiền liệt lớn có thể cần phẫu thuật mở hoặc phẫu thuật nội soi. Các phương pháp phẫu thuật mở điển hình là đường rạch bụng dưới với đường mổ ngang bàng quang hoặc đường đáy chậu.

Cách chăm sóc người bệnh nang tuyến tiền liệt

Nang tuyến tiền liệt xuất hiện có thể gây ra một số triệu chứng khó chịu. Vì vậy, ở những bệnh nhân có triệu chứng tiết niệu hoặc nang có kích thước lớn, cần phải kiểm tra định kỳ để xác định xem các nang đó có bình thường hay không.

Đối với người sau điều trị nang tuyến tiền liệt cần tuân thủ các chỉ dẫn y tế và chú ý đến chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt khác như:

• Uống đủ nước giúp duy trì sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình bài tiết.
• Ăn nhiều rau xanh và trái cây nhằm cung cấp chất xơ và các vitamin cần thiết cho cơ thể.
• Tránh các chất kích thích: cà phê, rượu bia, thức ăn cay nóng…
• Bổ sung omega-3 trong cá hồi, cá thu, hạt lanh… giúp giảm viêm.
• Hoạt động thể chất giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ tắc nghẽn đường tiết niệu.
• Không ngồi quá lâu, đặc biệt là tránh ngồi trên các bề mặt cứng, có thể làm tăng áp lực lên vùng tuyến tiền liệt.
• Giữ vùng kín sạch sẽ để tránh nhiễm trùng.
• Đi khám định kỳ nhằm theo dõi sự tiến triển của bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần.
• Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian uống thuốc mà bác sĩ đã kê.
• Thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng mới nào xuất hiện hoặc các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.

Mặc dù nang tuyến tiền liệt thường không ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe nhưng một số biến chứng của bệnh có thể khiến đời sống của nam giới gặp nhiều vấn đề, đặc biệt là tâm lý và sinh hoạt vợ chồng. Nếu phát hiện các nang tiền liệt tuyến với triệu chứng bất thường, nam giới nên nhanh chóng thăm khám để kịp thời điều trị và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.