12 nguyên nhân đi tiểu đêm nhiều lần là gì? Triệu chứng và điều trị

Tiểu đêm nhiều lần làm gián đoạn giấc ngủ và gây ra nhiều phiền toái, khó chịu cũng như lo lắng về sức khỏe. Nhiều người thắc mắc đi tiểu đêm nhiều lần là bệnh gì? Nguyên nhân do đâu, triệu chứng và cách điều trị như thế nào?

Tiểu đêm là gì?

Tiểu đêm là tình trạng người bệnh phải thức dậy đi tiểu thường xuyên, nhiều hơn 1 lần trong đêm. Tỷ lệ mắc tiểu đêm tăng dần theo độ tuổi và thường gặp nhất ở người trung niên, người cao tuổi.

Quá trình tiểu tiện hoạt động bình thường như thế nào?

Với người trưởng thành khỏe mạnh, bàng quang có thể chứa khoảng 300-400ml nước tiểu. Khi bàng quang đầy sẽ kích thích thích dẫn truyền thông tin lên não để tạo ra phản xạ buồn tiểu.

Thông thường, người trưởng thành sẽ đi tiểu vào ban ngày khoảng 4-5 lần. Trong khi ngủ, cơ thể sẽ giảm sản xuất nước tiểu, thần kinh cũng ức chế bàng quang co bóp, giúp duy trì giấc ngủ sâu và ngon mà không bị thức giấc để đi tiểu. Do đó, nếu phải thức dậy quá 2 lần trong đêm để đi tiểu thì gọi là tiểu đêm nhiều. Tiểu đêm có thể cảnh báo một số bệnh lý hoặc chức năng sinh lý đang gặp vấn đề.

Tiểu đêm nhiều lần ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe của người bệnh

Triệu chứng bất thường cho biết bạn đã mắc chứng tiểu đêm nhiều lần

• Người bệnh tiểu đêm thức dậy nhiều hơn 2 lần trong khi ngủ để đi tiểu và tình trạng này kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
• Xuất hiện các triệu chứng bất thường và khó chịu khác như tiểu khó, tiểu chậm, nước tiểu nhỏ giọt, tiểu không thành dòng, tiểu ngắt quãng, tiểu phải rặn, tiểu gấp…

Đối tượng mắc bệnh tiểu đêm

Một đánh giá của 43 nghiên cứu về tỷ lệ mắc chứng tiểu đêm trên khắp thế giới cho thấy, mặc dù chứng tiểu đêm phổ biến ở người trung niên (từ 50 tuổi trở lên) (1). Tuy nhiên, nó cũng ảnh hưởng đến một tỷ lệ đáng kể ở những người trẻ tuổi. Tỷ lệ nam giới từ 20 đến 30 tuổi đi tiểu nhiều hơn 2 lần mỗi đêm là 2% – 17%, ở nam giới từ 70 – 80 tuổi là 29% – 59%. Trong một cuộc khảo sát qua điện thoại với gần 5000 người có độ tuổi trung bình là 46 tuổi, có khoảng 14% đi tiểu hơn 2 lần mỗi đêm.

Nguyên nhân gây tiểu đêm nhiều lần

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tiểu đêm nhiều lần ở nam giới. Dù là bất kỳ nguyên nhân nào thì việc chẩn đoán và điều trị là điều cần thiết.

1. Do sử dụng đồ ăn và thức uống

Sử dụng nhiều rượu bia, nước giải khát hay uống nhiều nước, ăn thức ăn nhiều nước như: cháo, súp, dưa hấu, cam, quýt, bưởi… trước giờ đi ngủ có thể gây tiểu đêm nhiều lần. (2)

2. Vấn đề về giấc ngủ

Gặp một số vấn đề về giấc ngủ như: mất ngủ, khó ngủ… cũng là nguyên nhân khiến bạn tiểu đêm nhiều lần.

3. Tiểu đêm do phì đại lành tính tuyến tiền liệt

Phì đại lành tính tuyến tiền liệt sẽ dẫn đến hẹp và tắc lòng niệu đạo do chèn ép, gây ra những triệu chứng khó chịu khi nam giới tiểu tiện như: tiểu chậm, tiểu nhỏ giọt, tiểu ngắt quãng, cảm giác tiểu chưa hết, muốn tiểu đi tiểu lại.

Các triệu chứng rối loạn tiểu tiện do phì đại lành tính tuyến tiền liệt không chỉ khiến nam giới mất tự tin, mất kiểm soát, mất tự chủ mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống, giảm phong độ sinh lý. Nếu không điều trị sớm bệnh sẽ diễn tiến nặng và có khi phải can thiệp bằng phương pháp ngoại khoa (phẫu thuật).

Phì đại lành tính tuyến tiền liệt là nguyên nhân hàng đầu gây tiểu đêm nhiều lần ở nam giới.

Theo các chuyên gia nam học, phì đại lành tính tuyến tiền liệt là căn nguyên hàng đầu gây ra tình trạng tiểu đêm nhiều lần. Phì đại lành tính tuyến tiền liệt xuất phát từ 3 nguyên nhân chính sau:

1. Sự tăng DHT (Dihydrotestosterone): Phì đại lành tính tuyến tiền liệt xuất phát từ quá trình lão hóa do tuổi tác, mãn dục nam, làm suy giảm nội tiết tố nam Testosterone kéo theo đó là sự gia tăng DHT do tăng 5 alpha-reductase. DHT làm gia tăng số lượng tế bào phát sinh từ cả 2 cơ chế là tăng sinh tế bào và giảm quá trình tế bào chết theo chương trình.
2. Sự mất cân bằng giữa các hormone giới tính: giảm chết tế bào theo chương trình khi tỷ lệ Estrogen/Testosterone cao hơn mức bình thường do nhiều nguyên nhân như: nam giới lớn tuổi khiến nồng độ Testosterone trong máu giảm xuống, hoặc do mỡ dư thừa tạo ra nhiều Estrogen hơn…
3. Sự mất cân bằng giữa tăng sinh và chết tế bào theo chương trình: do phản ứng viêm trong cơ thể hoặc tình trạng viêm âm thầm do tế bào mỡ tạo ra ở người béo phì…

Phát hiện và chẩn đoán chính xác nguyên nhân sẽ giúp cho quá trình điều trị trúng đích và hiệu quả. (3)

4. Tiểu đêm nhiều do rối loạn đường tiểu dưới (LUTS)

Rối loạn đường tiểu dưới bao gồm các triệu chứng khác nhau liên quan đến vấn đề đi tiểu, trong đó có tiểu đêm nhiều lần. Một số nguyên nhân điển hình gây rối loạn đường tiểu dưới như: Bệnh niệu đạo gây tắc nghẽn dòng chảy từ bàng quang, bàng quang tăng hoạt, viêm bàng quang mô kẽ, nhiễm trùng đường tiết niệu…

5. Tiểu đêm do mất cân bằng dịch

Nếu tiểu nhiều cả ngày lẫn đêm là do mất cân bằng dịch, tình trạng này do nước trong cơ thể tăng nhanh vượt mức 40ml trên mỗi kg trong 24h, có thể người bệnh đã uống quá nhiều rượu bia, bị đái tháo đường, tăng canxi máu, suy thận mạn.

6. Một số vấn đề về thần kinh gây tiểu đêm

Hoạt động của bàng quang được kiểm soát bởi: não, tủy sống đoạn S1 và S2, hệ thần kinh ngoại biên. Do đó, khi hệ thần kinh gặp trục trặc cũng ảnh hưởng đến các chức năng, hoạt động của bàng quang và gây tiểu đêm nhiều lần. Một số vấn đề về thần kinh gây rối loạn tiểu tiện:

• Hội chứng chèn ép tủy sống

Thông thường, các dây thần kinh của tủy sống chạy qua các khe hở khác nhau giữa các đốt sống và đến các cơ xung quanh. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, chèn ép tủy sống có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào từ cột sống cổ, ngực đến thắt lưng.

Một số triệu chứng của hội chứng chèn ép tủy sống có thể kể đến như: đau và cứng ở cổ, lưng trên hoặc lưng dưới; đau rát lan xuống cánh tay, mông hoặc xuống chân, mất cảm giác ở bàn chân, có vấn đề phối hợp tay… Ngoài ra, còn mắc chứng đi tiểu nhiều về đêm, tiểu lắt nhắt, tiểu ngắt quãng, khó ngủ, mất ngủ…

• Bệnh xơ cứng rải rác

Xơ cứng rải rác xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tự tấn công và phá hủy những tế bào thần kinh trong não, tủy sống hay còn gọi là “phản ứng tự miễn”. Điều này có thể phá hủy bao myelin (được bọc bên ngoài các dây thần kinh), khiến thông tin từ não và tủy sống đến các bộ phận khác của cơ thể không được truyền tới đích hoặc không nhận đủ thông tin.

Các triệu chứng của bệnh xơ cứng rải rác như: Tê, ngứa và cảm giác như châm chích; yếu cơ hoặc co thắt; cảm giác chóng mặt, hoa mắt, mất thăng bằng, có thể khiến bạn bị ngã; cảm giác khó khăn khi nói hay đi lại; các vấn đề liên quan đến bàng quang như tiểu nhiều về đêm, tiểu không tự chủ….

• Parkinson

Là tình trạng rối loạn thoái hóa của hệ thần kinh trung ương, có thể xảy ra khi nhóm tế bào trong não bị thoái hóa, không thể kiểm soát được khả năng vận động của cơ bắp, gây ảnh hưởng đến tình trạng cử động, giữ thăng bằng khiến người bệnh đi lại khó khăn, cử động chậm chạp và tay chân run cứng.

Một số triệu chứng điển hình của bệnh Parkinson như tính cách thay đổi, phối hợp chân tay chậm chạp, giảm cảm giác về mùi, gặp các vấn đề về đường ruột, đau vai, mệt mỏi, đi tiểu nhiều lần không tự chủ được, đặc biệt là về đêm.

Bệnh Parkinson có thể cũng là nguyên nhân gây tiểu nhiều về đêm.

• Ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ là dạng rối loạn giấc ngủ, với triệu chứng dễ nhận biết là hiện tượng ngưng thở hoàn toàn hơn 10 giây lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm. Điều này xảy ra do đường hô hấp trên bị tắc nghẽn một phần hay hoàn toàn khi ngủ.

Các triệu chứng ngưng thở khi ngủ như: ngủ ngáy kèm theo ngừng thở, ngạt thở; buồn ngủ nhiều vào ban ngày; thức giấc nhiều lần trong đêm; đi tiểu đêm nhiều lần; đau đầu vào buổi sáng; giảm trí nhớ, giảm tập trung; thừa cân béo phì, bất thường vùng hàm mặt…

• Tiểu đường

Khi bị tiểu đường, đường huyết tăng cao dẫn đến độ nhớt trong máu tăng khiến thận phải làm việc quá tải, các mao mạch ở thận bị tổn thương, làm cản trở khả năng lọc máu, từ đó làm rối loạn tái hấp thu nước ở ống thận. Khi đường huyết tăng, thận phải làm việc nhiều hơn để kéo nước từ cơ thể giúp pha loãng nước tiểu, khiến lượng nước tiểu được tạo ra nhiều hơn, dẫn đến tình trạng tiểu đêm nhiều hơn.

• Bệnh trầm cảm

Bệnh trầm cảm (tên tiếng anh là Depression), là bệnh rối loạn tâm trạng thường gặp. Những nhân tố góp phần hình thành bệnh như đặc tính di truyền, mức độ nội tiết tố, các yếu tố kích phát từ môi trường, thuốc men… Người bị trầm cảm thường có tâm trạng buồn bã, có hoặc không kèm theo triệu chứng khóc, không có động lực, mất hứng thú trong công việc và học tập. Ngoài ra, người bệnh thường xuyên rối loạn giấc ngủ, đi tiểu nhiều về đêm, thay đổi khẩu vị, mệt mỏi, chuyển động chậm chạp, dễ bị kích động, cảm thấy thất vọng và có lỗi về bản thân…

7. Một số nguyên nhân gây tiểu đêm khác

Một số nguyên nhân khác cũng gây ra tình trạng tiểu đêm nhiều lần như:

• Khối u bàng quang

Khối u bàng quang xuất hiện có thể là u lành tính hoặc cũng có thể là ung thư bàng quang. Các khối u lành tính thường có diễn tiến chậm, không lan rộng đến các cơ quan khác nên ít có triệu chứng. Tuy nhiên, nếu là khối u do ung thư, người bệnh sẽ có các triệu chứng khó chịu như tiểu đêm nhiều lần; tiểu ra máu từng đợt hoặc liên tục, có thể tiểu máu vi thể (lượng máu trong nước tiểu ít, nước tiểu không có màu đỏ) hoặc đại thể (nước tiểu có màu hồng hoặc đỏ); tiểu đau, tiểu khó, buốt và rắt, tiểu không tự chủ; nước tiểu có màu lạ, đặc trưng là sẫm màu; mệt mỏi, chán ăn, sụt cân; đau bên hông lưng; đau vùng xương mu; đau hạ vị…

• Bàng quang tăng hoạt

Tiểu gấp thường xuyên dẫn đến khó khăn trong việc nín tiểu và bàng quang tăng hoạt dẫn đến tình trạng tiểu không tự chủ. Khi bàng quang tăng hoạt, bạn có thể gặp phải các tình trạng như: thức giấc nhiều lần để đi tiểu trong đêm; cần tiểu gấp, đột ngột và khó kiểm soát; có nước tiểu là phải tiểu ngay lập tức, không thể tự chủ chỉ ngay sau khi mắc tiểu…

• Viêm bàng quang kẽ

Viêm bàng quang kẽ là tình trạng viêm bàng quang không nhiễm khuẩn mạn tính gây đau bàng quang và khó chịu vùng chậu. Các dấu hiệu thường gặp ở người bệnh bị viêm bàng quang kẽ gồm: Đau ở âm hộ hoặc khu vực sau âm đạo ở phụ nữ; đau ở bìu, tinh hoàn dương vật ở nam giới; đau vùng chậu; tiểu nhiều lần, đặc biệt là về đêm; đau vùng bụng dưới, đau lưng dưới, đau khi quan hệ…

Những tác hại của tiểu đêm nhiều lần

Tưởng chừng như tiểu đêm nhiều lần không nguy hiểm, tuy nhiên tình trạng này ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, chất lượng cuộc sống và mức độ nguy hiểm còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

1. Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, công việc

Tình trạng tiểu đêm nhiều lần ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, ảnh hưởng đến chức năng sinh lý, khiến tinh thần và sức khỏe người bệnh sa sút, cơ thể mệt mỏi, suy nhược. Từ đó, chất lượng cuộc sống và công việc giảm sút. Tình trạng mất ngủ không chỉ gây bất tiện cho chính người trong cuộc mà còn ảnh hưởng đến giấc ngủ của người thân bên cạnh.

2. Tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp, bệnh lý tim mạch

Tiểu đêm nhiều lần có thể tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp và tim mạch. Nghiên cứu của các bác sĩ Nhật Bản năm 2019 cho thấy người phải đi tiểu nhiều trong đêm có nguy cơ bị tăng huyết áp đến hơn 40% so với những người ngủ liền mạch 8 tiếng/đêm. Tình trạng mất ngủ do tiểu đêm nhiều lần còn làm tăng nguy cơ đột quỵ và té ngã.

Tiểu đêm nhiều lần ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, công việc của người bệnh.

3. Nhiều bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn

Các nguyên nhân tiểu nhiều về đêm kéo dài và không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy thận, viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu…

4. Tổn thương lâu dài

Nếu tiểu đêm nhiều lần do các bệnh lý nguy hiểm như tuyến tiền liệt, tiểu đường, suy thận… nếu không được phát hiện, điều trị sớm, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng người bệnh.

Khi nào nên đến gặp bác sĩ?

Gặp bác sĩ ngay nếu tình trạng tiểu đêm kéo dài kèm các triệu chứng như: Khó chịu, đau khi đi tiểu; tiểu không tự chủ, tiểu són; tiểu ra máu, nước tiểu đục; không tiểu được dù rất buồn tiểu; chảy dịch vùng kín; khát nước thường xuyên; sốt cao, ớn lạnh; đau tức vùng bụng dưới, đau thắt lưng; giảm chất lượng giấc ngủ, cơ thể suy nhược, mệt mỏi.

Phương pháp chẩn đoán hội chứng tiểu đêm nhiều lần

Để chẩn đoán nguyên nhân, tình trạng bệnh và phương pháp điều trị hội chứng tiểu đêm bạn cần ghi lại thông tin lượng nước xuất ra và nạp vào trong ngày như bạn đã uống gì, số lượng nạp vào là bao nhiêu cùng với tần suất đi tiểu để cung cấp thông tin này cho bác sĩ. Và tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp xét nghiệm: (4)

• Đo đường huyết
• Nghiệm pháp nhịn nước (Water deprivation test)
• Xét nghiệm nước tiểu và có thể cấy nước tiểu
• Siêu âm, chụp CT
• Nội soi bàng quang

Phương pháp điều trị hội chứng tiểu đêm

Phương pháp điều trị hội chứng tiểu đêm còn phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân gây bệnh. Để hạn chế tình trạng tiểu đêm vào buổi tối do chức năng (không phải do bệnh lý), người bệnh cần thay đổi và điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho phù hợp hơn, cụ thể là:

1.Thay đổi chế độ ăn uống

• Hạn chế uống nước vào ban đêm, đặc biệt ít nhất trước 2 tiếng khi đi ngủ.
• Tránh sử dụng các thức uống lợi tiểu như rượu bia, nước ngọt, cà phê, trà…; và các loại trái cây nhiều nước như bưởi, dưa hấu, cam… vào buổi tối.
• Kiêng ăn mặn.
• Tăng cường rau xanh và chất xơ.

2. Xây dựng các thói quen khi ngủ

• Nên tập thói quen đi tiểu trước khi ngủ.
• Kê cao chân khi ngủ.
• Tránh lo lắng, căng thẳng quá mức dẫn đến mất ngủ.
• Thư giãn và giữ tinh thần thoải mái trước khi ngủ.

Ngoài ra, nếu tiểu đêm nhiều lần do tác động của thuốc có tính lợi tiểu, có thể khắc phục bằng cách tránh uống thuốc có tác dụng lợi tiểu vào buổi chiều hoặc tối. Massage hoặc ngâm vùng hậu môn bằng nước ấm cũng là một gợi ý giúp cải thiện tình trạng tiểu đêm.

3. Dùng thuốc điều trị tiểu đêm

Để điều trị tiểu đêm đôi khi bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng acetylcholin, giúp giảm bớt các triệu chứng do bàng quang tăng hoạt hoặc desmopressin làm thận sản xuất ít nước tiểu hơn.

Nếu tình trạng tiểu đêm nhiều lần là do bệnh phì đại lành tính tuyến tiền liệt, người bệnh có thể dùng viên uống Fodex – thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ giảm rối loạn tiểu tiện và phì đại lành tính tuyến tiền liệt.

Theo NGND.GS.TS.Trần Quán Anh, Tổng thư ký Hội Tiết niệu – Thận học Việt Nam, kể từ thập niên 90, y học nhìn nhận bệnh phì đại tuyến tiền liệt là bệnh lý lành tính nên chú trọng điều trị nội khoa (không phẫu thuật). Điều trị nội khoa vừa có thể giải quyết tốt các triệu chứng, vừa giảm sự tiến triển của bệnh, lại tránh được những rủi ro do phẫu thuật.

Viên uống Fodex từ Mỹ, ứng dụng nghiên cứu sinh học phân tử tế bào mới nhất, với công thức đột phá từ thiên nhiên chứa bộ 3 thành phần thiên nhiên hoàn hảo là Pygeum Africanum, Saw Palmetto và Pumpkin Seed giúp cải thiện các rối loạn tiểu tiện do phì đại tuyến tiền liệt như: tiểu gấp, tiểu đêm, tiểu nhiều lần, tiểu không tự chủ, tiểu rắt (tiểu són), tiểu khó; giảm nguy cơ và hạn chế sự phát triển của phì đại tuyến tiền liệt lành tính. Nhờ đó, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, duy trì phong độ đàn ông, tận hưởng cuộc sống trọn vẹn, nhiều trải nghiệm mà không bị ràng buộc bởi những phiền toái của phì đại tuyến tiền liệt…

Nghiên cứu khoa học về tác dụng của Fodex trong việc hỗ trợ điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt:

Chiết xuất Pygeum Africanum Bark có trong Fodex giúp hỗ trợ giảm các triệu chứng đường tiểu dưới sau 2 tháng sử dụng.

Có thể thấy, tiểu đêm nhiều lần ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, đó là chưa kể đến những hệ lụy khác có thể phát sinh do cơ thể mất ngủ, suy nhược, giật mình tỉnh giấc đột ngột… chỉ vì đi tiểu đêm nhiều lần. Do đó, để cải thiện hiệu quả tình trạng này người bệnh cần được bác sĩ thăm khám, xác định chính xác nguyên nhân gây ra và điều trị theo phác đồ phù hợp nhất.