Màu nước tiểu như thế nào là biểu hiện bệnh? Báo hiệu điều gì?

Hầu hết chúng ta đều không quan tâm nước tiểu của mình màu gì. Thế nhưng, màu nước tiểu bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo về tình trạng mất nước nghiêm trọng hoặc tổn thương đường tiết niệu. Vì vậy, đừng bỏ lỡ nội dung sau để hiểu rõ hơn về ý nghĩa sức khỏe qua từng màu sắc của nước tiểu.

Màu nước tiểu thường là màu gì?

Khi cơ thể khỏe mạnh và được cung cấp đủ lượng nước cần thiết, nước tiểu thường có màu vàng nhạt hoặc màu rơm vàng, đôi lúc có thể gần giống màu mật ong. Điều này cho thấy chức năng lọc chất thải và chất điện giải của thận đang hoạt động hiệu quả.

Khi bạn không uống đủ nước, nước tiểu sẽ có màu sậm hơn. Khi màu nước tiểu chuyển sang màu vàng đậm hoặc màu hổ phách trong tình trạng sức khỏe bình thường, báo hiệu rằng cơ thể bạn đang cần thêm nước. Theo các chuyên gia khoa tiết niệu, màu nước tiểu thay đổi nhẹ hàng ngày là điều bình thường, chỉ cần chúng vẫn nằm trong phạm vi màu vàng.

Tuy nhiên, nếu nước tiểu của bạn thay đổi màu sắc một cách rõ rệt và không thuộc phạm vi màu vàng thông thường, có thể là do bạn ăn một số thực phẩm làm ảnh hưởng đến màu nước tiểu. Ngoài ra, tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng hoặc màu thực phẩm cũng có thể tạm thời làm thay đổi màu sắc của nước tiểu. Dù vậy bạn cũng không nên chủ quan, một số màu sắc đáng chú ý của nước tiểu có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. (1)

Các màu sắc bình thường của nước tiểu

Các loại màu sắc nước tiểu thường gặp

Màu sắc của nước tiểu có liên quan mật thiết với chế độ ăn uống, loại thuốc bạn đang sử dụng. Sau đây là một số màu sắc nước tiểu thường gặp và những ý nghĩa liên quan.

1. Nước tiểu trong hoặc không màu

Nước tiểu trong hoặc không màu thường cho biết bạn uống nước nhiều hơn mức cần thiết hàng ngày. Việc duy trì đủ nước cho cơ thể là quan trọng, nhưng uống quá nhiều nước cũng có thể dẫn đến mất cân bằng chất điện giải, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

Nước tiểu màu trong xuất hiện thỉnh thoảng không phải là vấn đề đáng lo ngại, nhưng nếu liên tục thấy nước tiểu của mình trong suốt, bạn cần xem xét việc giảm lượng nước uống hàng ngày. Điều này giúp cân bằng lại hoạt động của thận và lượng chất điện giải trong cơ thể.

Bên cạnh đó, nước tiểu trong cũng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý gây gia tăng lượng nước tiểu như đái tháo nhạt, đái tháo đường… Trong trường hợp này, bạn nên đi khám để có chẩn đoán chính xác. (2)

2. Nước tiểu màu vàng nhạt hoặc màu hổ phách

Màu sắc bình thường của nước tiểu là màu vàng nhạt hoặc màu hổ phách. Màu sắc của nước tiểu phụ thuộc vào độ loãng của urochrome, một chất có nguồn gốc từ quá trình phân hủy huyết sắc tố trong tế bào hồng cầu. Ngoài ra, vitamin B có trong máu cũng có thể khiến nước tiểu chuyển sang màu vàng sáng. Những màu sắc này cho thấy nước tiểu của bạn hoàn toàn bình thường.

3. Nước tiểu màu vàng đậm

Màu nước tiểu sẫm hơn bình thường có thể là dấu hiệu của tình trạng mất nước. Khi cơ thể không nhận đủ lượng nước cần thiết, các chất trong nước tiểu sẽ cô đặc, làm nước tiểu có màu đậm hơn. Điều này thường xảy ra vào buổi sáng, khi cơ thể không được cung cấp nước qua đêm. Màu của nước tiểu sẽ nhạt dần sau khi bạn uống đủ nước.

4. Nước tiểu màu cam

Nước tiểu màu cam có thể là kết quả của việc sử dụng một số loại thuốc chứa hoạt chất sulfasalazine hay phenazopyridine, thuốc nhuận tràng, thuốc hóa trị. Ngoài ra, nước tiểu màu cam cũng có thể là dấu hiệu của vấn đề về gan hoặc ống mật, đặc biệt nếu đi kèm triệu chứng phân màu sáng. Cơ thể mất nước quá mức cũng có thể làm nước tiểu cô đặc và có màu cam.

Nước tiểu màu cam có thể do nước tiểu quá đặc khi cơ thể mất nước

Theo Tổ chức Chăm sóc Tiết niệu, nước tiểu màu cam đậm thường xuất hiện khi cơ thể không sản xuất đủ nước tiểu, làm cho nước tiểu đậm đặc và sẫm màu hơn. Điều này có thể do mất nước, hoạt động thể chất quá sức hoặc khi bạn đang ở nơi có khí hậu nóng. Trong trường hợp này bạn nên uống nhiều nước và bổ sung chất điện giải để giúp làm loãng nước tiểu và giúp màu nước tiểu nhạt đi. (3)

5. Nước tiểu nâu sẫm hoặc đen

Nước tiểu màu nâu sẫm có thể là dấu hiệu của bệnh gan. Nước tiểu màu nâu sẫm, đỏ sẫm hoặc màu trà có thể là dấu hiệu của tiêu cơ vân, một tình trạng nghiêm trọng do chết mô cơ, đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức. Alkaptonuria, một tình trạng di truyền hiếm gặp khiến cơ thể không thể phân hủy hai loại axit amin, cũng có thể khiến nước tiểu chuyển sang màu đen sau vài giờ tiếp xúc với không khí.

6. Nước tiểu màu hồng hoặc đỏ

Nước tiểu màu đỏ hoặc hồng thường liên quan đến máu nhưng bạn không nên quá lo lắng vì không phải trường hợp nào cũng là dấu hiệu vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Khi bạn tiêu thụ quá nhiều các loại thực phẩm có màu đỏ như quả mâm xôi, củ dền, đại hoàng,… nước tiểu cũng sẽ có màu sắc này. Ngoài ra, một số loại thuốc như rifampin và phenazopyridine cũng có thể làm thay đổi màu sắc nước tiểu sang màu đỏ cam.

7. Nước tiểu màu xanh

Nước tiểu màu xanh lam hoặc xanh lá cây có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số loại màu thực phẩm có màu sắc rực rỡ có thể làm thay đổi màu sắc của nước tiểu. Các loại thuốc điều trị như amitriptyline, indomethacin và propofol cũng có tác dụng tương tự. Ngoài ra, một số tình trạng y tế hiếm gặp như tăng canxi máu lành tính có tính di truyền cũng khiến nước tiểu có màu xanh. Mặt khác, nước tiểu màu xanh lá cây cũng có thể xuất hiện trong quá trình nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn pseudomonas.

8. Nước tiểu có màu trắng hoặc sữa

Tình trạng dưỡng chấp niệu (Chyluria) khiến cho dưỡng chấp hoặc dịch bạch huyết đường tiêu hóa bị rò rỉ và xuất hiện trong nước tiểu sẽ làm nước tiểu có màu trắng đục như sữa. Nguyên nhân chủ yếu do nhiễm ký sinh trùng ảnh hưởng đến hệ bạch huyết và đường tiết niệu. Đây là bệnh lý thường xảy ra ở người cao tuổi.

9. Nước tiểu đục

Nước tiểu đục có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng tiểu. Các triệu chứng khác bao gồm nước tiểu có mùi hôi, đi tiểu thường xuyên và đau hoặc cảm giác nóng rát khi đi tiểu. Nếu nhận thấy các triệu chứng này bạn nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. (4)

10. Nước tiểu sủi bọt

Nước tiểu có bọt có thể do dòng nước tiểu chảy mạnh. Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng bệnh lý khác như mất nước hoặc bệnh thận. Nếu bạn nhận thấy tình trạng này xảy ra thường xuyên hoặc nước tiểu sủi bọt đi kèm với các triệu chứng khác bạn nên đi khám và tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Bạn nên cân nhắc đến gặp bác sĩ khi nhận thấy những thay đổi bất thường trong nước tiểu không liên quan đến việc ăn các thực phẩm có màu hoặc sử dụng thuốc, đặc biệt nếu tình trạng này kéo dài hơn 1-2 ngày. Bạn cần đi khám ngay nếu có các triệu chứng sau:

• Nước tiểu đục hoặc có mùi hôi, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiểu hoặc nhiễm trùng khác.
• Nhu cầu đi tiểu khẩn cấp hoặc thường xuyên, đặc biệt là khi cảm thấy khát nước nhiều hơn bình thường.
• Đau hoặc cảm giác nóng rát khi đi tiểu.
• Nước tiểu vẫn sẫm màu ngay cả khi uống đủ nước.
• Nước tiểu có máu.

Khi màu sắc nước tiểu thay đổi và đi kèm các triệu chứng bất thường khác, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và xử trí đúng cách

Cách chẩn đoán các vấn đề liên quan đến nước tiểu

Để chẩn đoán các vấn đề liên quan đến nước tiểu, bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh sử chi tiết và thực hiện kiểm tra thể chất. Ngoài ra, bác sĩ có thể đề xuất một số xét nghiệm chẩn đoán cụ thể, bao gồm:

• Phân tích nước tiểu: Phân tích nước tiểu giúp bác sĩ xác định các tế bào hồng cầu, hàm lượng protein và các khoáng chất bài tiết qua nước tiểu. Những yếu tố này có thể chỉ ra các vấn đề liên quan đến thận hoặc đường tiết niệu. Phân tích mẫu nước tiểu cũng được dùng xác định vi khuẩn gây nhiễm trùng.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể đo lường mức độ của creatinine và nitơ urê trong máu. Những chất này thường tích tụ trong máu khi thận không hoạt động hiệu quả và không thể lọc chất thải một cách bình thường. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra mẫu máu để xác định nồng độ men gan tăng cao và các tình trạng khác như bệnh tiểu đường.

Qua kết quả phân tích và xét nghiệm nước tiểu bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác về các vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đến nước tiểu và tìm ra hướng điều trị phù hợp.

Các yếu tố làm gia tăng sự thay đổi màu của nước tiểu

Màu nước tiểu thay đổi không phải lúc nào cũng do thực phẩm hoặc thuốc điều trị, có thể đó là dấu hiệu liên quan các vấn đề sức khỏe. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tác động đến màu của nước tiểu bao gồm:

• Khối u ở bàng quang và thận: Tình trạng thường gặp ở người lớn tuổi, các khối u này có thể khiến người bệnh tiểu ra máu. Nam giới trên 50 tuổi có thể bị tiểu ra máu do phì đại tuyến tiền liệt.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh thận hoặc sỏi thận: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh thận hoặc sỏi thận, bạn có nguy cơ cao mắc phải những vấn đề này. Các bệnh lý liên quan đều có thể là nguyên nhân làm màu nước tiểu thay đổi.
• Vận động thể lực quá sức: Những người thường xuyên luyện tập thể thao với cường độ cao có thể xảy ra tình trạng nước tiểu màu đỏ hoặc nâu do tiểu máu hoặc tiêu cơ vân.

Cách khắc phục một số vấn đề liên quan đến nước tiểu tại nhà

Bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị dựa trên nguyên nhân gây ra màu nước tiểu bất thường. Trong hầu hết trường hợp, bác sĩ sẽ khuyên người bệnh thực hiện những thay đổi nhỏ trong lối sống để cải thiện các vấn đề liên quan đến nước tiểu.

Nếu nước tiểu có màu bất thường do mất nước, bạn hãy uống nhiều nước hơn giúp cho nước tiểu loãng và làm nhạt màu nước tiểu. Trong trường hợp màu sắc của nước tiểu khác thường do ăn loại thực phẩm nào đó, bạn có thể cân nhắc giảm liều lượng hoặc ngừng sử dụng những loại thực phẩm đó.

Lưu ý rằng việc tự điều trị tại nhà chỉ phù hợp với những trường hợp nhẹ và không thay thế cho tư vấn và điều trị y tế chuyên nghiệp khi cần thiết.

Để phòng ngừa các dấu hiệu bất thường của nước tiểu và cải thiện chức năng đường tiết niệu, bạn có thể bổ sung các tinh chất thiên nhiên hoặc thực phẩm có lợi cho sức khỏe đường tiết niệu.

Ứng dụng nghiên cứu sinh học phân tử tế bào, các nhà khoa học Mỹ đã phát triển công thức đột phá từ những tinh chất thiên nhiên, tạo nên viên uống Fodex. Sản phẩm được thiết kế để hỗ trợ giảm các rối loạn tiểu tiện, cải thiện tình trạng phì đại tuyến tiền liệt và duy trì phong độ cho nam giới.

Sử dụng công nghệ chiết xuất tiên tiến từ Mỹ, các hoạt chất trong Fodex được chắt lọc một cách tinh khiết giúp tác động sâu vào tế bào, hỗ trợ cải thiện và phòng ngừa các vấn đề liên quan đến đường tiết niệu một cách hiệu quả, với chi phí hợp lý và liều dùng tiện lợi, chỉ 2 viên mỗi ngày.

Sản phẩm chứa bộ ba tinh chất ưu việt từ thiên nhiên Pygeum Africanum, Saw Palmetto và Pumpkin Seed, hoạt động theo cơ chế ba tác động: hỗ trợ làm giãn cơ trơn tuyến tiền liệt, điều hòa hoạt động của bàng quang, ức chế sự tăng sinh và kìm hãm sự phát triển của tế bào tuyến và mô đệm tuyến tiền liệt, đồng thời hỗ trợ chống viêm mạn tính tuyến tiền liệt.

Viên uống Fodex hỗ trợ cải thiện rối loạn tiểu tiện, phì đại tuyến tiền liệt lành tính và duy trì phong độ đàn ông

Chỉ có bạn mới có thể nhận thấy màu nước tiểu của mình có bất thường hay không. Khi phát hiện bất thường hãy bình tĩnh và tiếp tục theo dõi màu sắc nước tiểu cùng các triệu chứng liên quan. Phần lớn màu sắc nước tiểu thay đổi không liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng và sẽ quay trở lại bình thường sau thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu có những triệu chứng khác đi kèm, bạn nên sớm đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp xử trí phù hợp.