Bí tiểu sau khi rút ống thông xử trí thế nào? Nguyên nhân do đâu?

Bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu là tình trạng không hiếm gặp, đặc biệt ở người bệnh sau phẫu thuật, tai biến hoặc nằm lâu. Nếu không được xử trí đúng cách, vấn đề này có thể dẫn đến nhiều biến chứng như căng bàng quang, nhiễm trùng đường tiểu, thậm chí tổn thương chức năng bài tiết. Hiểu đúng nguyên nhân, xử lý kịp thời và đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được các biến chứng nguy hiểm.

Bí tiểu sau khi rút ống thông là gì? 

Bí tiểu sau khi rút ống thông là tình trạng người bệnh không thể đi tiểu một cách tự nhiên. Dù bàng quang đã căng đầy nước tiểu, người bệnh vẫn không thể tiểu được hoặc chỉ tiểu rất ít, gây cảm giác tức bụng, khó chịu, đau vùng hạ vị. Tình trạng này có thể xảy ra vài ngày sau khi rút ống và thường gặp ở người sau phẫu thuật, tai biến, người lớn tuổi hoặc người có bệnh lý về thần kinh, tuyến tiền liệt. Nếu không được xử lý kịp thời, bí tiểu có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng tiểu, tổn thương bàng quang hoặc thận. (1)

Dấu hiệu nhận biết khi bị bí tiểu sau khi rút ống thông

Dấu hiệu nhận biết bí tiểu sau khi rút ống thông thường khá rõ ràng và có thể xuất hiện trong vòng vài giờ đến vài ngày sau khi tháo ống. Người bệnh cần chú ý đến các triệu chứng sau:

• Căng tức vùng bụng dưới: Cảm giác đầy, căng trướng hoặc đau âm ỉ ở vùng hạ vị (dưới rốn), do bàng quang bị ứ đầy nước tiểu.
• Khó hoặc không thể đi tiểu: Dù có cảm giác mắc tiểu, bàng quang đã đầy nhưng không thể tiểu được hoặc chỉ tiểu vài giọt rồi ngưng.
• Tiểu không hết, tiểu ngắt quãng: Một số trường hợp có thể đi tiểu nhưng lượng nước tiểu rất ít, tiểu không hết, tiểu ngắt quãng, không thoải mái sau khi tiểu xong.
• Bồn chồn, khó chịu: Người bệnh có thể trở nên lo lắng, bứt rứt do cảm giác căng tức, khó chịu ở bàng quang kéo dài nhưng không đi tiểu được.
• Buồn nôn, đau đầu: Nếu bí tiểu kéo dài gây ứ nước tiểu nặng, có thể ảnh hưởng đến chức năng thận và gây triệu chứng toàn thân như sốt, buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi.

Nguyên nhân gây bí tiểu sau khi rút ống thông

Nguyên nhân gây bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu có thể do nhiều yếu tố liên quan đến thể trạng, tâm lý hoặc bệnh lý nền của người bệnh. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

• Bàng quang mất phản xạ tạm thời: Sau thời gian dài đặt ống thông, bàng quang không còn quen với việc tự co bóp để đẩy nước tiểu ra ngoài. Khi rút ống, cơ bàng quang chưa quen nhịp làm việc lại, dẫn đến bí tiểu.
• Co thắt cơ vòng niệu đạo: Tình trạng này xảy ra khi cơ vòng kiểm soát tiểu tiện bị co thắt quá mức sau khi ống thông được rút ra, khiến nước tiểu không thể thoát ra được.
• Ảnh hưởng của thuốc: Một số loại thuốc dùng trong quá trình điều trị như thuốc an thần, giảm đau hoặc chống trầm cảm có thể gây ức chế hoạt động bàng quang và dẫn đến bí tiểu.
• Tổn thương thần kinh: Người từng bị tai biến mạch máu não, chấn thương tủy sống có thể bị rối loạn khả năng điều khiển tiểu tiện do tổn thương dây thần kinh chi phối bàng quang.
• Rối loạn tâm lý, căng thẳng: Nhiều người sau khi rút ống thông bị tâm lý sợ đau hoặc lo lắng quá mức, dẫn đến rối loạn phản xạ tiểu tiện.
• Viêm nhiễm hoặc tổn thương niệu đạo: Quá trình đặt và rút ống thông không đúng cách có thể gây viêm, sưng tấy hoặc tổn thương ở niệu đạo, cản trở dòng nước tiểu, gây bí tiểu.
• Phì đại tuyến tiền liệt: Phì đại tuyến tiền liệt là nguyên nhân thường gặp gây bí tiểu sau khi  rút ống thông ở nam giới lớn tuổi. Khi tuyến tiền liệt to lên sẽ chèn ép vào niệu đạo, khiến nước tiểu khó thoát ra ngoài. Trong thời gian đặt ống, nước tiểu được dẫn lưu nên ít biểu hiện. Nhưng sau khi rút ống, sự chèn ép rõ rệt hơn, gây tiểu khó, tiểu yếu hoặc không tiểu được.
• Ít vận động sau phẫu thuật: Khi nằm lâu một chỗ, cơ bàng quang và các cơ vùng chậu ít được kích thích hoạt động, làm giảm phản xạ co bóp tự nhiên giúp tống nước tiểu ra ngoài. Ngoài ra, tư thế nằm nhiều cũng khiến nước tiểu khó lưu thông, làm tăng nguy cơ ứ đọng và bí tiểu sau khi tháo ống. (2)

Bí tiểu sau khi rút ống thông có thể do bàng quang mất phản xạ tạm thời

Bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu có nguy hiểm không?

Bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu có thể nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Đây không chỉ là cảm giác khó chịu đơn thuần mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Căng giãn bàng quang quá mức: Nước tiểu bị ứ đọng khiến bàng quang căng to, mất khả năng co bóp nếu kéo dài, dẫn đến rối loạn tiểu tiện mạn tính.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nước tiểu tồn đọng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, dễ gây viêm bàng quang, viêm thận, thậm chí nhiễm trùng máu.
• Tổn thương thận: Áp lực từ bàng quang đầy có thể lan ngược lên niệu quản và thận, gây ứ nước tại thận và tổn thương chức năng thận nếu không được giải phóng sớm.
• Gây đau đớn, ảnh hưởng hồi phục: Bí tiểu sau khi rút ống thông khiến người bệnh cảm thấy bứt rứt, khó chịu, mất ngủ, ảnh hưởng đến quá trình hồi phục sau phẫu thuật hoặc tai biến.

Cách xử trí khi rút ống thông ban đầu tại bệnh viện

Cách xử trí khi rút ống thông tiểu ban đầu tại bệnh viện nhằm mục tiêu theo dõi phản xạ tiểu tiện tự nhiên của người bệnh và phát hiện sớm nguy cơ bí tiểu. Dưới đây là quy trình thường được áp dụng:

1. Đánh giá trước khi rút ống thông tiểu

Trước khi tiến hành rút ống thông, nhân viên y tế cần đánh giá toàn diện tình trạng người bệnh. Nếu có thiết bị hỗ trợ, bác sĩ có thể đo lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang để xác định nguy cơ bí tiểu. Việc rút ống chỉ nên thực hiện khi người bệnh không còn chống chỉ định tiểu tiện tự chủ, đảm bảo an toàn và hạn chế biến chứng sau tháo ống.

2. Theo dõi sát sau khi rút ống thông

Sau khi rút ống, người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ trong vòng 6–8 giờ để quan sát khả năng đi tiểu tự nhiên. Nhân viên y tế sẽ ghi nhận người bệnh có tiểu được không, cũng như các biểu hiện bất thường khác. Đây là giai đoạn quan trọng để phát hiện sớm nguy cơ bí tiểu cấp tính, từ đó có hướng can thiệp kịp thời.

Hướng dẫn theo dõi và xử lý tại nhà

Việc chăm sóc tại nhà sau khi rút ống thông tiểu có vai trò quan trọng, giúp người bệnh tự đi tiểu dễ dàng hơn và hạn chế các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể giúp theo dõi và xử trí bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu tại nhà:

1. Theo dõi trong 6–8 giờ đầu sau khi rút ống

Người bệnh cần được theo dõi liên tục trong 6–8 giờ sau khi rút ống thông tiểu. Nếu không có biểu hiện đi tiểu hoặc chỉ tiểu rất ít, kèm cảm giác căng tức bụng dưới, đau vùng hạ vị, người chăm sóc cần ghi nhận thời điểm và đi thăm khám lại nếu tình trạng kéo dài.

2. Tư thế và thói quen hỗ trợ tiểu tiện

Khuyến khích người bệnh ngồi dậy hoặc đứng tiểu nếu có thể, tránh nằm tiểu vì không thuận lợi cho việc co bóp bàng quang. Có thể sử dụng thêm các biện pháp hỗ trợ như ngâm chân trong nước ấm, bật vòi nước để kích thích phản xạ tiểu tiện.

3. Bổ sung đủ nước và giữ tinh thần thoải mái

Nếu bác sĩ không chỉ định hạn chế nước, người bệnh nên uống 1,5–2 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ bài tiết. Đồng thời, giữ tâm lý thư giãn, tránh căng thẳng hay lo lắng quá mức vì điều này có thể cản trở phản xạ đi tiểu.

Sau khi rút ống thông tiểu, người bệnh nên bổ sung đủ nước theo hướng dẫn của bác sĩ để hỗ trợ khả năng tiểu tiện trở lại bình thường

Khi nào cần đi khám lại ngay?

Sau khi rút ống thông tiểu, nếu người bệnh xuất hiện các dấu hiệu dưới đây, hãy đến cơ sở y tế để được kiểm tra và xử lý kịp thời: Không đi tiểu được sau 6-8 giờ; tiểu rất ít, tia yếu, ngắt quãng; đau nhiều vùng bụng dưới; sốt, rét run, buồn nôn. Việc thăm khám sớm sẽ giúp xử lý bí tiểu hiệu quả, tránh tổn thương bàng quang, nhiễm trùng và các biến chứng nguy hiểm khác.

Cách điều trị bí tiểu sau khi rút ống thông

Cách điều trị bí tiểu sau khi rút ống thông sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này và mức độ bí tiểu của người bệnh. Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng phổ biến:

1. Đặt lại ống thông tiểu tạm thời

Nếu người bệnh không thể tự tiểu sau 6–8 giờ, bác sĩ sẽ tiến hành đặt lại ống thông tiểu để dẫn lưu nước tiểu và giúp bàng quang giải áp. Việc đặt lại ống có thể chỉ cần trong vài giờ đến vài ngày, giúp cơ bàng quang có thời gian “nghỉ ngơi” trước khi thử tiểu lại lần sau.

2. Dùng thuốc hỗ trợ

Tùy nguyên nhân, bác sĩ có thể kê một số thuốc hỗ trợ như:

• Thuốc giãn cơ bàng quang (như Tolterodine, Oxybutynin) giúp làm giảm co thắt bất thường.
• Thuốc ức chế alpha (như Tamsulosin) thường dùng cho nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt gây bí tiểu.
• Thuốc an thần nhẹ hoặc điều trị tâm lý nếu bí tiểu liên quan đến căng thẳng, lo âu.

3. Kích thích phục hồi phản xạ tiểu tiện

Các biện pháp đơn giản giúp hỗ trợ cải thiện bí tiểu sau khi rút ống thông như: ngâm chân, tắm, rửa tay bằng nước ấm, nghe tiếng nước chảy… có thể giúp kích thích phản xạ tiểu tiện. Người bệnh cũng được khuyến khích thay đổi tư thế (ngồi, đứng) phù hợp và uống đủ nước nếu không có chống chỉ định.

4. Vật lý trị liệu sàn chậu hoặc điện kích bàng quang

Trong trường hợp bí tiểu kéo dài do rối loạn thần kinh hoặc cơ yếu, bác sĩ có thể chỉ định vật lý trị liệu sàn chậu hoặc dùng dòng điện nhẹ kích thích bàng quang nhằm khôi phục lại hoạt động co bóp.

5. Điều trị nguyên nhân nền

Nếu bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu do bệnh lý nền, cần xử lý các nguyên nhân này trước:

• Phì đại tuyến tiền liệt: Cần điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật nếu cần.
• Tai biến mạch máu não, tổn thương thần kinh: Cần phối hợp phục hồi chức năng và theo dõi lâu dài.
• Viêm nhiễm hoặc hẹp niệu đạo: Có thể cần nong niệu đạo, dùng kháng sinh hoặc can thiệp ngoại khoa.

6. Theo dõi và đánh giá lại định kỳ

Sau khi điều trị tạm thời, người bệnh cần được đánh giá lại chức năng tiểu tiện bằng cách thử rút ống thông lần nữa sau vài ngày, đo lượng nước tiểu tồn lưu sau tiểu (nếu có máy siêu âm), từ đó đưa ra hướng điều trị tiếp theo.

Cách phòng ngừa bí tiểu sau khi rút ống thông

Cách phòng ngừa bí tiểu sau khi rút ống thông tiểu là yếu tố quan trọng giúp người bệnh hồi phục chức năng tiểu tiện tự nhiên, tránh phải đặt lại ống thông và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

1. Rút ống đúng thời điểm và có chỉ định rõ ràng

Chỉ nên rút ống thông tiểu khi người bệnh đã có dấu hiệu phục hồi khả năng tiểu tiện, tỉnh táo, có thể vận động nhẹ và không còn yếu tố nguy cơ cao như phù nề niệu đạo hoặc tình trạng nhiễm trùng chưa kiểm soát. Việc rút ống quá sớm có thể khiến bàng quang chưa kịp hoạt động lại bình thường, dễ dẫn đến bí tiểu.

2. Khuyến khích vận động sớm sau mổ hoặc nằm lâu

Ngay sau phẫu thuật hoặc thời gian nằm viện kéo dài, người bệnh nên được hướng dẫn vận động nhẹ như xoay người, ngồi dậy, đi lại sớm nếu có thể. Vận động giúp kích thích hoạt động của cơ bụng và bàng quang, hỗ trợ phản xạ đi tiểu trở lại.

Sau phẫu thuật hoặc thời gian nằm viện kéo dài, người bệnh nên vận động nhẹ nhàng để kích thích hoạt động của bàng quang

3. Uống đủ nước và giữ tinh thần thoải mái

Bổ sung đủ nước (1,5–2 lít mỗi ngày nếu không bị giới hạn dịch) giúp duy trì lượng nước tiểu đều đặn, hỗ trợ bàng quang hoạt động tốt. Đồng thời, người bệnh cần giữ tinh thần thoải mái, tránh lo lắng quá mức về việc “phải tiểu được”, vì căng thẳng tâm lý có thể ức chế phản xạ đi tiểu tự nhiên.

4. Bổ sung tinh chất thiên nhiên

Nếu tình trạng bí tiểu sau khi rút ống thông do phì đại lành tính tuyến tiền liệt, người bệnh có thể bổ sung các dưỡng chất thiên nhiên để vừa hỗ trợ thông bí tiểu vừa kiểm soát tình trạng tăng sinh quá mức của các tế bào bất thường ở tuyến tiền liệt.

Gần đây các nhà khoa học Mỹ đã tìm ra Pygeum Africanum, Saw Palmetto và Pumpkin Seed, bộ 3 tinh chất này có cơ chế hiệp đồng giúp ức chế men 5α-Reductase, nhờ đó hạn chế quá trình chuyển testosterone thành Dihydrotestosterone (DHT) – tác nhân kích thích sự phát triển và nhân lên của tế bào tuyến tiền liệt, đồng thời giúp bất hoạt các thụ thể androgen và chống viêm.

Những tinh chất thiên nhiên này cũng giúp ức chế các yếu tố tăng trưởng tế bào, tăng độ đàn hồi của bàng quang, chống oxy hóa và giảm tác hại của gốc tự do. Nhờ đó, giúp cải thiện các rối loạn tiểu tiện do phì đại tuyến tiền liệt như bí tiểu, tiểu khó, tiểu buốt, tiểu đau, tiểu đêm, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho nam giới.

Bí tiểu sau khi rút ống thông là vấn đề nghiêm trọng, có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, chăm sóc đúng cách tại nhà và đi khám khi cần thiết sẽ giúp người bệnh phục hồi chức năng tiểu tiện tự nhiên, tránh biến chứng như giãn bàng quang, nhiễm trùng hay tổn thương thận.